تاریخچه آسانسور در ایران، هشتاد سال رشد و توسعه صنعت آسانسور در ایران
تاریخچه پیدایش آسانسور
تاریخچه اختراع آسانسور به طور شگفت انگیزی قدمت داشته و جذاب است و به قرن‌ها نوآوری می‌رسد. اگرچه آسانسور ممکن است یک اختراع مدرن به نظر برسد، اما ابزارهایی که برای انتقال افراد یا کالاها به صورت عمودی استفاده می‌شوند هزاران سال است که وجود داشته‌اند.
طبق تعریف، آسانسور سکو یا محفظه ای است که در یک محور عمودی برای حمل و نقل افراد و بار بالا و پایین می‌رود. شفت آسانسور شامل تجهیزات عملیاتی، موتور، کابل‌ها و لوازم جانبی است. آسانسورهای اولیه در اوایل قرن سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار می‌گرفتند. و توسط نیروی انسانی، حیوانی یا چرخ آب کار می‌کردند. امروزه نحوه عملکرد آسانسورها بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که این صنعت ابتدا شاهد آن بود و در این مقاله مروری کوتاه بر آن خواهیم داشت.
تاریخچه آسانسور در جهان
طبق نوشته‌های ویترویوس، ریاضیدان یونانی، ارشمیدس یک آسانسور اولیه را در سال 236 قبل از میلاد ابداع کرد که با بالا بردن طناب‌هایی که به دور یک قرقره پیچیده شده بود کار می‌کرد و توسط نیروی انسانی اعمال شده به یک دستگیره چرخانده برای بالا بردن آب استفاده می‌شد.
در روم باستان، مجموعه ای زیرزمینی از اتاق‌ها، آغل حیوانات و تونل‌ها قرار داشت که در فواصل مختلف، توسط صدها مرد با استفاده از وزنه‌های سنگین برای گلادیاتورها، حیوانات بزرگ را از طریق میله‌های عمودی به میدان جنگ می‌بردند.
در سال 1743، لویی پانزدهم وسیله ای را که به آن «صندلی پرنده» می‌گفتند دستور داد بسازند تا به همسرش اجازه دسترسی به اتاقش در طبقه سوم کاخ ورسای را بدهد. به همین ترتیب، یک «میز پرنده» نیز در قلعه او موجود بود که به شاه و مهمانان خصوصی‌اش اجازه می‌داد بدون دخالت خادمان غذا بخورند. با صدای زنگ، این میز از آشپزخانه طبقه زیرین به اتاق ناهارخوری که شامل غذای مفصل و تمام وسایل ضروری بود بالا می‌رفت.
تقریباً از اواسط قرن نوزدهم، آسانسورها با برق و اغلب با بخار کار می‌کردند و برای حمل مواد در کارخانه‌ها، معادن و انبارها استفاده می‌شدند. در سال 1823، دو معمار به نام‌های برتون و هومر یک «اتاق بالا رونده» ساختند که این آسانسور خام برای بالا بردن گردشگران به سکویی برای دیدن لندن از بالا استفاده می‌شد.
شروع تاریخچه ی آسانسور به صورت امروزی
در سال 1835، معماران فراست و استوارت “Teagle” را ساختند که یک بالابر با تسمه، ضد وزن و بخار در انگلستان است.
در سال 1846، سر ویلیام آرمسترانگ جرثقیل هیدرولیک را معرفی کرد و در اوایل دهه 1870، ماشین‌های هیدرولیک جایگزین آسانسورهای بخار شدند. آسانسور هیدرولیک توسط یک پیستون سنگین پشتیبانی می‌شود که در یک سیلندر حرکت می‌کند و توسط فشار آب (یا روغن) تولید شده توسط پمپ‌ها کار می‌کند.
در سال 1853، الیشا اوتیس مخترع آمریکایی یک آسانسور حمل و نقل مجهز به دستگاه ایمنی را برای جلوگیری از سقوط در صورت شکستن کابل ابداع کرده یک شرکت برای تولید آسانسور تاسیس کرد و یک آسانسور بخار را به ثبت رساند. این امر باعث افزایش اعتماد عمومی به چنین دستگاه‌هایی شد.
ترمزهای او که در آسانسورهای مدرن استفاده کرد، رویای آسمان خراش‌ها را به یک واقعیت عملی تبدیل کرده به زودی افق جهان را تغییر داد و با ارزش ترین املاک و مستغلات را از طبقه اول به پنت‌هاوس تبدیل کرد.
در سال 1857، Otis و شرکت Otis Elevator شروع به تولید آسانسورهای مسافربری کردند. اولین آسانسور عمومی جهان با نیروی بخار توسط برادران اوتیس در یک فروشگاه بزرگ پنج طبقه متعلق به E.W. Haughtwhat & Company از منهتن نصب شد.
آسانسورهای برقی
آسانسورهای الکتریکی در اواخر قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفتند. اولین آن توسط مخترع آلمانی ورنر فون زیمنس در سال 1880 ساخته شد که مخترع سیاه پوست، الکساندر مایلز حق اختراع آسانسور الکتریکی را در 11 اکتبر 1887 به ثبت رساند.
درب‌های اتوماتیک و دکمه‌های انتخاب طبقه نیز از دهه 1900 به امکانات آسانسورها افزوده شدند.
تاریخچه صنعت آسانسور در ایران
تاریخچه آسانسور در ایران به زمان ناصرالدین شاه برمی‌گردد که در کاخ گلستان نصب شده بود
نخستین آسانسورهای ایران 65 سال پیش در ساختمانهای دولتی و نظامی نصب شدند. از جمله این ساختمان‌ها می‌توان به کتابخانه ملی تهران، باشگاه افسران ستاد ارتش و ساختمانهای اطراف میدان امام خمینی اشاره کرد. این آسانسورها عمدتاً از کشور سوئیس وارد می‌شدند و توسط کارشناسان خارجی یا متخصصان آموزش دیده ایرانی که در اروپا دوره گذرانده بودند نصب و راه اندازی می‌شدند.
تحقیق در مورد تاریخچه آسانسور به این نتیجه منتهی می‌شود که از سال ۱۳۳۵ ساختن آپارتمان‌های سه طبقه مرسوم شد و به همین دلیل ساخت آسانسور در آن زمان رواج یافت که آن سال را دوره رشد صنعت آسانسور ایران نامیده‌اند
در سال 1329 اولین ساختمان بلند ایران در خیابان جمهوری تاسیس گردید که اولین آسانسور الکتریکی ایرانی در آن طراحی و ساخته شد.
در آن زمان آسانسور در کشور تولید نمی‌شد و به طور کامل از خارج وارد می‌گشت سپس شرکتهای سازنده‌ای در ایران شروع به تولید کابینهای آسانسور کردند
اولین شرکت ساخت آسانسور در ایران با نام ایران شیندلر به طور کامل در سال ۱۳۵۰ در قزوین تحت لیسانس شرکت شیندلر سوئیس با ظرفیت اولیه تولید 400 دستگاه آسانسور احداث شد
پس از انقلاب اسلامی ساخت و ساز ساختمانهای مسکونی بلند نیز رواج یافت که همین امر باعث رونق یافتن صنعت آسانسور گردید. البته در ابتدا آسانسورها از کشورهای اروپایی وارد ایران می‌شدند اما سپس شرکتهای ایرانی نیز به تولید آسانسور و کابینهای آسانسور روی آوردند.
با شروع جنگ تحمیلی و محدودیت در واردات قطعات آسانسور از خارج از کشور این صنعت با رکود شدیدی مواجه شد اما پس از پایان یافتن جنگ شرکت‌هایی مانند شرکت آسانسورسازی دماوند و شرکت اطلس تک در تهران، شرکت گسترده طول در مشهد و شرکت آسانسور و پله برقی گیلان فعالیت خود را از سر گرفتند.
تا جایی که صنعت آسانسور ایران بسیار پیشرفت کرده و ایران به یکی از قطب‌های صنعت تولید آسانسور در منطقه تبدیل شد. در حال حاضر نیز بیش از 100 شرکت سازنده آسانسور در کشور ایران به تولید آسانسور و مشتقات آن پرداخته اند و سالانه بیش از 100 هزار دستگاه آسانسور در ایران تولید می‌شود که به کشورهای مختلفی نیز صادر می‌گردد.
مزایای آسانسورهای کنونی ایرانی:
- تولید آسانسورهای بدون موتورخانه با جدیدترین فناوریهای روز
- افزایش ایمنی آسانسورها
- کاهش مصرف انرژی در آسانسورها
- تولید آسانسورهای پرسرعت و هوشمند
ساخت آسانسور در ایران به علت رشد ساخت و ساز عمودی در شهرها جای پیشرفت بسیاری دارد و مطمئنا در آینده شاهد رشد بیشتر این صنعت نیز خواهیم بود.
شرکت پنتا به عنوان یکی از پیشروان در زمینه تولید و نصب تجهیزات آسانسور در ایران، با این هدف فعالیت می کند تا نقش مهمی در توسعه این صنعت داشته باشد. با بهره‌گیری از فناوریهای پیشرفته و تیم متخصص، شرکت پنتا توانسته است تجهیزات آسانسور را با کیفیت بالا، قابلیت‌های نوین و استانداردهای بین‌المللی را به بازار عرضه کند
استفاده از تکنولوژی‌های مدرن، مهندسی معکوس و تمرکز بر ایمنی، عملکرد و کارایی آسانسورها، شرکت پنتا را به یکی از برترین تولیدکنندگان تجهیزات آسانسور در ایران تبدیل کرده است.